Minggu, 29 Januari 2012

CARDOZO FASE ROUPA FOER FRETILIN NIAN IHA ENKONTRU EKIPA SUSESU TAUR MATAN RUAK NIAN

Rekonstruksaun;

Iha enkontru ekipa susesu kandidatura Presidente da Republika Sr. Taur Matan Ruak nian iha salaun Canosa Becora, partisipa husi responsavel masa, kaisa klandestina sira no mos responsavel resistensia iha Distritu 13 nian hamutuk hato’o sira nia pozisaun inklui planu ba preparasaun kampanha ba Eleisaun Presidente da Republika nian. Para alende individus importantes sira husi forsa politika oin-oin, partisipa mos Eis Membro CCF Antonio Cardoso no Coordenador OPMT sub Distritu Vera Kruz nian. Enkontru ida neba, kada responsavel organizasaun masa sira hato’o sira nia pozisaun politika no preparasaun ba eleisaun presidente nian.

Iha oportunidade murak ida neba, Antonio Cardoso Eis membro CCF nian hato’o informasaun ida nune’e: “hau hetan trelefone husi hau nia kamarada ida, tolok hau no hateten hau at didiak, nia dehan Hau moe laiha, partidu FRETILIN mak hanorin no habo’ot hau, mais hau fila kontra fali FRETILIN, nia haktuir. Maibe hau dehan ba nia katak, “Favor ida ense pulsa halo barak mak ita nain rua koalia, hau dehan ba nia, FRETILIN nunka habo’t ita, ita mak serbisu ba Partidu no ita mak habo’ot partidu, laos partidu mak habo’ot fali ita. Nia rona tiha hau nia liafuan, nia taka liu kedas”, Cardoso haktuir.

Laos hato’o deit espresaun ida ne’e, maibe mos introdus koordenador OPMT zona Vera kruz nian ba partisipante sira iha enkontru ida ne’e. Tuir Cardoso katak, iha tinan kotuk, ita nia kamarada Buibere ida ne’e lori ema nain 9 mil iha zona Vera-Cruz vota ba LUMAR iha eleisaun direita, maibe agora tamba ema la konsidera nia, ita nia Kamarada ida ne’e, pronto atu serbisu ba susesu Kandidatu Presidente Taur Matan Ruak nian.

Iha oportunidade hanesan, Koordenador OPMT ne’e mos hato’o nia esperasaun katak: “Maun Taur, Ita bo’ot labele tauk, hau ho hau nia ema sira iha ita bo’ot nia kotuk, uluk ita mak hamutuk, agora ami hakarak hamutuk fali ho ita bo’ot atu lori mudansa ba Rai ida ne’e”, nia haktuir. (JC)

ALKATIRI: GOVERNO GASTA OSAN ARBIRU; GASTA BA RESOLVE PROBLEMA IHA GOVERNASAUN ALKATIRI NIAN

Rekonstruksaun;
Iha loron 24 Janeiro 2012, via ekran TVTL, Mari Alkatiri Aktual Sekretariu Geral Partidu FRETILIN nian, halo kritika ida hasoru Governu AMP nebe lidera husi Kayrala Xanana Gusmao. Alkatiri hato’o katak, durante governasaun Xanana gasta povo nia osan barak milioes dolares maibe povo la senti nia resultatu, nia haktuir. Tuir FRETILIN nia versaun katak besik ona tinan 5 maibe laiha mudansa iha povo nia moris. Liafuan hanesan laos deit mai husi Sekretariu Geral Partidu FRETILIN maibe mos hato’o husi nia Deputadu sira iha parlamentu Nasional.

Laos ona novidade ba publiko no pavo tomak katak, durante tinan 5 nia laran, Partidu FRETILIN nebe sai hanesan opozisaun iha Parlamentu, sempre hato’o kritika no komentarius barak, tantu iha diskusaun konaba orsamentu, plenaria babain, konferensia pers no mos iha aktividade konsolidasaun sira. Hanesan opozisaun iha duni responsabilidade no dever atu kontrolu governu nia lalaok no implementasaun to’o ezekusaun orsamentu nian. Maibe dala barak buat nebe ita observa mak, komentariu hirak ne’e ladun refleta ba situasaun nebe mosu iha kraik.

Tuir versaun Depotadu AMP nian iha Parlementu Nasional katak, iha duni mudansa no situsaun kontente iha povo nia le’et wanhira sira ba halo fiskalizasaun iha terenu. Hirak ne’e tuir Depotadu AMP nian katak, tamba programa no intervensaun governu nian lori duni benefisiu balun ba povo nia moris. Hotu-hotu koalia konaba povo nia moris, tantu governu nune’e mos opozisaun iah Parlamentu.

Tuir versaun partidu hirak nebe halibur iha AMP, liu-liu partidu CNRT, sira konfirma katak, osan nebe gasta, gasta ba povo nia nesesidade no povo nia interese. Liu tan ida ne’e, sira hateten osan nebe gasta barak liu mak resolve problema sira nebe mosu iha Governasaun FRETILIN, hanesan Problema Petisionariu, Problema IDP rihun ba rihun iha Dili laran no mos iha Distirtu balun.

Tuir Relatorio Governo AMP nian iha tinan daruak, wanhira relata iha Parlamentu Nasional haktuir mos katak, tinan primeiro, Governo hasai duni osan barak para so resolve deit problema sira nebe Governo Anterior husik hela, hanesan Petisionariu sira, IDP nian no mos dividade sira seluk nebe husik hela husi Governasaun FRETILIN nian. (JC)

Kamis, 26 Januari 2012

Koligasaun Entre FRETILIN no CNRT iha Elisaun 2012?


Husi: Cesar Dias Quintas (Lere-Cay)
Alumni Fulbright no Membru RENETIL

Partidu rua ne’e ida-ida ho nia instoria. Partidu FRETILIN hanesan partido istoriku nebe izisti to’o agora sidauk iha mudanza ba partidu nia naran, bandeira no prinsipiu ho politika balun. Iha fatin seluk partidu CNRT mosu nafatin ho bandeira ho figura Kay Rala Xanana Gusmão maibe politikamente naran komesa troka, prinsipiu no linha politika. Purtantu, partidu ida ho nia karakteristiku partidu nia istoria ,no ida ho nia figura lideransa istoriku no karismatiku. Partidu rua ne’e ohin loron organizasaun partidus que bo’ot iha sistema politika Timor-Leste ninia. Tuir istoria elisaun Timor-Leste, foin FRETILIN mak manan absoluta no kaer governasaun, e CNRT foin lidera governu ho sistema koligasaun dala uluk hamutuk ho partidus 4. Partidu 2 ne’e iha konfiansa politika katak sira nain 2 sei bele manan elisaun tuir mai. Maibe tuir abservasaun politika, partidus 2 ne’e sei persiza servisu makas atu konvinse votantes par bele kaer governo fila fali.

Tuir prosesu lei elisaun ba parlamentar iha sistema 2 atu forma koligasaun wainhira partidu ida la konsege manan 33 kadeiras iha parlamentu, iha sistema koligasaun antes no depois de elisaun. Maibe tuir prinsipiu politika, partidu 2 ne’e sei defisil ituan atu forma koligasaun iha elisaun tuir mai iha 2012 wainhira partidu ida la konsege manan absoluta. Iha posibilidade ki’ik liu ba partidu 2 ne’e atu forma koligasaun tamba partido 2 ne’e iha diferensias linha politika no prinsipiu ideologia husi nia lideransa sira. Iha Pontus balun hanesan sai obstaklu bo’ot ba partidu 2 ne’e atu bele hamrik hamutuk iha sistema koligasaun, liu-liu razoens politika fundamental nebe defisil ituan atu halo koligasaun politika entre partidu 2 ne’e.

Aspeitu ida ema hotu hatene katak iha krize 2006 partidu FRETILIN iha diferensia opiniaun no desizaun nebe kroat liu ho Prezidente Kay Rala Xanana Gusmão nebe ikus mai sobu strutura governasaun anterior to’o dala rua. Husi eisperiensia politika ne’e, parte rua ne bele politikamente akuza malu katak se’e los mak sai hanesan parte ida ba krize 2006 to’o kazu atentadu atu o’ho Prezidente da Republika Jose Ramos Horta. Purisu kazu ne’e sidauk resolve totalmente, liu-liu pisikolozikamente entre parte rua ne’e odiu politika bele mosu fila fali iha kualker tempu no formas oin seluk.

Iha pontu seluk, CNRT politikamente mosu hanesan partidu ida atu hasoru malu ho partidu FRETILIN iha elizaun 2007. Prosesu ne’e ba FRETILIN hanesan dezenvolvimentu ida que normal iha sistema politika demokrasia hanesan rai idaTimor-Leste. Maibe liders balun iha FRETILIN bele hanoin no hare’e kontextu ne’e oin seluk, tambasa CNRT tenki bolu grupo FRETILIN-Mudansa (Mudansa) tama iha sistema koligasaun nia laran no tu’ur iha strutura importantes. Sira bele hanoin katak Xanana bolu gropu Mudansa iha koligasaun bele siknifika la rekunhense kongresu FRETILIN no strutura iha 2006. Sira bele dehan katak Mudansa foin mak sai partidu iha fulan hirak liu ba depois de hetan aprovasaun husi Tribunal Rekursu. Tuir prosesu ne’e FRETILIN mos bele pergunta tambasa Prezidente da Republika Ramos Horta mos la hare’e legalidade membru nebe tama husi inisiu iha koligasuan AMP. Maibe tuir author nia hanoin parese Mudansa la iha opsaun seluk durante elisaun 2007 atu halo komprimisiu politika ho CNRT wainhira CNRT uza figura Xanana atu halo aprosimasaun ho Mudansa.

FRETILIN bele mos hanoin katak prosesu ne’e bele signifika atu sobu partidu FRETILIN hodi nakfera ba rua atu bele hamamar/hafraku forsa partidu nia. Loziikamente sira bele hanoin Grupo Mudansa defisil ituan atu hetan fatin iha strutura governasaun 2007-2012 tamba ofisialmente husi aspeitu nia la iha akordu ho membrus koligasaun sira e durante iha koligasaun Mudansa lori bandeira saida mak tama iha koligasaun. Pergunta ida ba FRETILIN mak, nusa Komisaun Nasional Eletoral (CNE) no Tribunal Rekursu la hare’e ba sistema koligasaun ne’e, liu-liu nusa CNRT hakarak hatama Mudansa ba AMP? se’e Mudansa lori baindeira no prinsipiu FRETILIN tama iha koligasaun entau FRETILIN mak iha direitu liu.

Purtantu husi kazu sira ne’e sei defisil ituan atu fo dalan ba partidu 2 ne’e atu halo koligasaun iha elisaun 2012. Iha parte ida, FRETILIN bele hanoin katak sobu strutura governu iha 2006 hanesan dalan ida atu direitamente hamunu FRETILIN. Iha parte seluk, nia bele hanoin katak involvimentu gropu Mudansa iha strutura governu sein bazeia legal hanesan direitamente hafraku partido FRETILIN iha elisaun tuir mai. Purisu prosesu ne’e sai obstaklu bo’ot ba partidu 2 ne’e atu tu’ur hamutuk iha sistema koligasaun iha elisaun 2012. Husi pisikolozia politika, FRETILIN sei la fo dalan atu halo koligasaun ho CNRT tamba eisperiensia politika ne’e liders barak husi FRETILIN sidauk simu ho sentimentu politika. CNRT rasik mos sei iha situasaun politika ida defisil atu halo koligasaun ho Fretilin. Prosesu ne’e sei hetan dalan atu rekonsilia wainhira iha ona kompromisu politika entre partidu 2 ne’e hodi halo koligasaun depois de elisaun 2012.

Iha parte seluk, partidu 2 ne’e persiza halo strategia politika ba elisaun prezidensial ninia. Tuir sistema politika iha Timor-Leste, Prezidente da Republika halo knaar importante mos ba prosesu formasaun koligasaun depois de elisaun. Purtantu sistema koligasaun mos sei depende ba desisaun konstitusional prezidente nia. Prezidente da Republika mos sei foti desisaun importante ba dezenvolvimentu koligasaun atu here’e kondisaun partidu nebe mak iha legalidade no puder politika atu halo formasaun sistema koligasaun. Purtantu partidus sira mos persiza halimar ho jogu politika ba elisaun Prezidensial nia tamba sei fo vantazen politika ba prosesu elisaun parlamentar, liu-liu ba formasaun koligasaun. CNRT ho partidus balun deklara ona husi media katak sira sei apoiu kandidata independente iha elisaun presizensial maibe lei determina ona katak ema nebe deit kandidata a’an ba prezindente tenki independente. Purisu CNRT politikamente sei hakarak hare’e stratezia iha elisaun prezidensial, liuliu sekarik iha segundu ronde sai hanesan prosesu importante atu halo negosiasaun politika ho kandidata prezidente iha prosesu koligasaun.

Fila fali ba koligasaun CNRT ho Fretilin katak wainhira la iha dalan ba partidu CNRT ho FRETILIN atu forma koligasaun, uniku dalan ida ba partidu 2 ne’e mak tenki halo lobi politika ba partidu seluk nebe iha posibilidade atu hetan votus iha elisaun tuir mai par forma sistema koligasaun. Maibe koligasaun ne’e depende ba partidu 2 ne’e atu hakarak forma koligasaun, ou sai nudar oposisaun. Iha parte seluk, ida ne’e mos sai aportunidade ida ba partidu seluk atu komesa fihir partidu 2 ne’e atu halo koligasaun antes tama ba elisaun. Partidus 2 ne’e sei tenta atu bele servisu hamutuk ho partidu seluk wainhira sira nain rua la hetan votus absoluta atu forma governu. Maibe senukazu partidu hotu la konsege hetan dalan atu forma koligasaun, entau bele mos iha posibilidade bo’ot Prezidente eleitu 2012 marka fila fali kalendariu elisaun parlamentar tuir konsituisaun.

CNRT iha ona eisperiensia ituan servisu hamutuk ho partidus balun nebe agora iha koligasaun AMP nia, purtantu nia hatene ona partidus balun nebe iha duni vontade diak atu servisu hamutuk hari’i governu. FRETILIN sidauk iha esperiensia ho partidu balun iha prosesu sistema koligasaun atu forma governu ida. Purisu FRETILIN persiza istuda no halo aprosimasaun ba parditu nebe hakarak atu forma halo koligasaun ho nia wainhira partidu ida la konsege manan absuluta iha elisaun 2012. Maibe FRETILIN iha vantazen politika ida tamba nia sai oposisaun ba governasaun AMP durante tinan 5 nia laran halao nia kanar ho prinsipius no valores democrasia atu hametin paz ho estabilidade. Iha fatin seluk desvantazen mos ba CNRT iha AMP wainhira servisu la halo hotu ho positivu no konkreta durante tinan 5 nia laran, liu-liu ba asuntu mal-administrasaun no Kolusaun, Korupsaun no nepotismu (KKN), tamba kazu sira ne’e mak afeta hotu ba resultadu politika no kualidade dezenvolvimentu governu AMP nia.

Husi planiamentu ba sistema koligasaun, partidu balun mos komesa deklara ona atu forma koligasaun ho partidu 2 ne’e. Tamba partidu balun hatene katak sira sei la manan iha elisaun tuir mai e sira mos sei hetan opoiu politika atu hetan votus wainhira halo stratezia kampanha atu halai hamutuk ho partidu historiku 2 ne’e. Partidu balun nebe mak hetan kadeira ituan no hakarak tama iha governu sei depende ba partidus 2 ne’e. Partidus hinstoriku 2 ne’e mos sei persiza partidu balun atu forma koligasaun wainhira sira la hetan kadeira maioria iha parlamentu, liu-liu nain 2 ne’e la konsege halo koligasaun entau dalan ida mak tenki halo aprosimasaun ba partidus seluk antes no depois elisaun. Maibe stratezikamente partidu hotu persiza istuda ona wainhira sira balun konfia a’an katak sira sei hetan kadeira no halo koligasaun atu forma governu iha 2012.

Ikus mai agora depende ba partidu 2 ne’e atu halo koligasaun iha elisaun 2012 wainhira partidu ida la konsege manan absoluta. Desizaun atu halo koligasaun entre partidu rua ne’e sei depende ba liders b’ot sira nia liman. Maibe iha obstaklu pisikolozia politika nebe halo partidu bo’ot 2 ne’e sei hetan difikuldade ida atu tu’ur hamutuk iha koligasaun. Koligasaun so bele akontese wainhira liders partidu 2 ne’e iha komprimisiu politika nebe la hare’e ba eisperensia politika pasadu no tenta atu simu malu iha negosiasaun politika hodi nune’e bele forma koligasaun nebe hare’e liu ba interese povu nia. Purisu koligasaun entre partidu 2 ne’e sei la akontese wainhira sira sei izizi nafatin ho sira nia prinsipiu no ataka malu ho asuntu pasadu iha elisaun tuir mai. Husi odiu politika no diferensias ne’e, sira nain 2 ezizi atu halo koligasaun ho partidu seluk nebe hakarak forma koligasaun ho sira iha elisaun 2012. Iha posibilidade mos wainhira partidus politiku sira la konsege halo konkordansia hodi forma koligasaun iha 2012 mak prezidente eleitu 2012 bele iha posibilidade atu marka fila fali elisaun foun tuir konstituisaun haruka.

Rabu, 25 Januari 2012

CNRT Sei la Halo Koligasaun Hodi Forma Governu

Radio, online - Iha eleisaun lejistalive Partido Congresu Nacional Reconstrucao Timorense (CNRT) wainhira la manan maioria sei la halo koligasaun hodi forma governu, tanba durante tinan lima AMP forma governu ema balun implemta projeto hanesan partido nia fali, tamba ne’e mak CNRT lakoi kompremente koligasaun.
Kestaun ne’e hato’o husi Deputadu Arao Noe ba radioliberdadedili.com iha uma fukun PN foin lalais ne’e. Arao hatutan, iha eleisaun tinan ne’e CNRT esforsu atu manan maioria, hodi forma rasik governu. See CNRT mak la manan maioria, CNRT prontu ba opozisaun. Koligasaun entrega ba partido seluk hodi forma governu.
“CNRT la mana CNRT hela ho opozisaun ne’e desizaun final CNRT nian. Tuir mau bo’ot Xanana katak liberta patrtia liberta Povo,”Arao esklarese.
Tuir lista CNRT ninia militants hamutuk por volta trejentus, husi ne’e mak familia ida aumenta tan CNRT sei manan iha elisaun hodi ukun forma V governu konstitusional.
Iha eleisaun prezidensial CNRT avisu nia militantes tomak no strutura tomak dehan sei fo apoiu total ba Kandidatu Independente Taur Matan Ruak.

CPD-RDTL Fó Apoiu Ba Kandidatu Taur Matan Ruak Atu Ba Prezidente Repúblika

Dili MLP, Grupu CPD-RDTL fó apoiu ba kandidatu Taur Matan Ruak atu ba Prezidente Repúblika iha periodu 2012-2017.
Lia hirak ne’e hato’o husi Porta Voz CPD-RDTL, Mário Reis liu husi Konferensia Imprensa, Tersa 24/1, iha Balide Dili.
Tuir Mário Reis katak Taur Matan Ruak merese duni atu sai Prezidente Repúblika tamba durante ne’e nia mak terus hamutuk ho Povu.
“Taur Matan Ruak Merese sai Prezidente Repúblika iha periodu 2012-2017, tanba nia mak hatene liu povu nia susar no terus” dehan Mário. Porta Voz ne’e Salienta tan katak liu husi enkontru alargadu CPR-RDTL nian ne’ebé desidi ona atu fó apoiu ba Kandidatu Taur Matan Ruak ba Prezidente Repúblika.
“CPD-RDTL iha nia kritéria rasik atu fó apoiu ba kandidatu Prezidente Repúblika, ema ne’e tenki luta ba ukun rasik a’an.
Nia hatutan katak ema ne’ebe mak atu sai Prezidente Repúblika ema ne’e tenki independente no tenki luta hamutuk ho Povu.
“Ami la iha hanoin ida atu avansa ho ami nia figura rasik, maibe ami sei fo apoiu tomak ba Taur Matan Ruak iha eleisaun atu ba Prezidente Repúblika” Komenta Mário.
Ema ne’ebe maka atu sai Prezidente Repúblika tenki Timor Original ho nia Uma lisan rasik iha Timor Leste.

CNRT Moris Iha Ámbitu Rekonstrusaun

Bazartete –Libertasaun Povu Partidu CNRT hamrik iha ámbitu Rekonstrusaun
Partidu CNRT moris dala ida tan iha ámbitu rekontrusaun estadu hodi bele realiza mehi ne’ebé uluk tempu rezistensia katak depois ukun an Povu tenke moris diak no iha prosperidade ámbitu dezenvolvimentu no demokrasia nia laran.
Tuir Nicolau hanesan koordenador Partidu CNRT iha Sub-Distritu Bazartete infórma katak Partidu CNRT maka úniku Partidu ida ne’ebé eziste iha tempu ukun rasik an hodi fó esperansa ba Povu atu hatun kiak mukit, no beik.
“ Agora dadaun sub-Distritu Bazartete sente ona buat ne’ebé uluk promete ba ami iha eleisaun 2007 nia laran hanesan idosu sira simu dadaun subsidiu husi estadu, eletrisidade lakan 24 oras, rekoperasaun IDPS no petisionáriu, pagamentu ba veteranu sira, kareira espesial ba profesor sira, programa ida ne’e realiza duni iha tempu Partidu CNRT nia ukun lidera hosi XANANA nu’udar Primeiru Ministru iha governasaun AMP’’ Dehan Nicolau. Iha biban seluk, tuir deputadu Hugo akresenta katak iha Governasaun ne’ebé Xanana lidera iha mudansa barak maka akontese kona ba refórma lei finansa sira no lei funsaun públika ba estatu kontratadu no permanente no seluk-seluk tan.
“ Hau nu’udar reprezentante povu nian iha parlamentu haree iha mudansa barak husi refórma politika governasaun, liu-liu refórma politika finaseiru estadu nian, uluk governu anterior sei iha ita nia osan ba fundu petróleu hamutuk 1,8 bilhaun agora iha governasaun atual hamutuk 9 bilhaun ne’e iha vontade diak husi governasaun ne’ebé XANANA lidera” Dehan Hugo
Partidu CNRT iha programa no plano kompletu no iha maturidade atu kaer ukun mesak iha 2012 hodi harii estadu demokrátiku no ámbitu ba dezenvolvimentu nasional “ Hau Fiar katak ho Partidu CNRT ne’ebé lidera husi Xanana bele kaer ukun mesak iha 2012, liu husi PEDN hanesan últimu programa bele kombate povu husi kiak no mukit” Dehan António da Costa nu’udar militante Partidu CNRT iha Bazartete

KP-CNRT Halo Konferénsia Iha Distritu VQQ.

Viqueque MLP: Iha loron 21 de Janeiru 2012, Partidu CNRT loke tan biban ida ba ninia istória kona-ba harii estrutura Klibur Profissionais Intelektual sira Partidu CNRT (KP-CNRT) iha distritu Viqueque.
Estabelisimentu estrutura ne’e, liu husi konferénsia distritais ne’ebé partisipa husi delgadu sira husi nivel aldeia, suku, sub distrito, distritu no nasional.
Total delegadu sira ne’ebé partisipa iha konferénsia ne’e hamutuk ema nain 168. Objektivu husi konferénsia KP-CNRT ne’e mak hanesan: hari’i no hametin strutura no mos habelar resultadu husi konferénsia nacional ne’ebé hala’o iha Dili Convention Centre iha loron 7 to’o 8 de Jeneiru 2012. Konferénsia ne’e loke husi Vise KP-CNRT, kumpaneiru, Agostinho Fernandez ne’ebé akompanha husi sekretariu exekutivu KP-CNR, Ilidio Ximenes da Costa/Sakoko no mos kuadru Polítiku Partidu CNRT hanesan; kumpanheiru Fransisco Guterres, membru juridisaun no fiskalisasaun no kumpaneiru Pedro da Costa Martins, membru Konsellu Diresaun Nasional (CDN). Introdusaun hahu loke ho esplikasaun jeral kona-ba estatutu KP-CNRT ne’ebé hatoo husi secretariu exekutivu KP-CNRT.
Konferénsia ne’e lao ho demokratiku no sesesu tebes tamba iha partisipasaun aktivu husi delgadu sira ne’ebé hato’o sira nia proposta kandidatura ho pakote 4 hafoin halo konsensu elimna tiha pakote rua. Pakote ne’ebé manan iha konferénsia ne’e mak pakote D ho total votus 83 husi 116 votantes,nulu hamutuk 4 no 47 delgadu mak la vota. Iha fatin mak hanesan, membru sira eleitu hili mos sira ninia membru konseleiru politiku husi mak hanesan: Zaques Pinto, Sai Lafila Hewai, Armindo Manukei, Henrique Campus, Sai La Fila, Manu Kei, Hewai, Mata7, Maurui, Zaques, Bernardino Menezes, Gregorio Henrique, Costantino Guterres, Henrique Campus, Domingos Branco, Crigildo Soares, Teodoro Osorio Pinto, Abilio Quintão.

Estrutura mak hanesan tuir mai ne’e:
1. Manuel Pinto eleitu hanesan Presidente KP-CNRT
2. Daniel Soares (Fogeti) hanesan primeiru vise
3. Acacio Sousa henesan segundu vise
4. Amandio da Costa hanesan sekretariu exekutivu
5. Angelo G Guterres vise sekretariu exekutivu
6. Jose Pinto hanesan administrasaun
7. Marquita Soares hanesan financas/tezoreira.

Iha sesaun ikus, taka ho esplikasaun geral kona-ba resultadu konferénsia nacional, liu-liu kona-ba mapeamento no mos kriteria ba kandidatura presidensial no mos koligasaun, ne’ebé apresenta husi Ilidio Ximenes da Costa, Fransisco Guterres no Pedro da Costa Martins. Secretariu Exekutivu KP-CNRT husu ba kuadru politiku no militantes e simpatisantes sira atu serwisu maka’as liu tan hodi atinji mehi partidu ho meta P 45 +. Iha parte seluk mos, kumpenheiru Fransisco Guterres esplika klean liu tan kona-ba P 45 + ho hanoin katak CNRT sei halo mos mudanca ba Lei Inan/Konstituisaun RDTL no kaer ukun mesak. Nune’e mos, kumpanheiru Pedro da Costa Martins hato’o vantejen no desvantajen husi koligasaun.

Jumat, 20 Januari 2012

Membru CPD-RDTL Sei Vota Ba CNRT

OSSU – Aktivista CPD-RDTL, Gil Fernandes da Costa hateten hasoru elisaun parlamentar mai ne’e,membru CPD-RDTL tomak sei fo ninia votus ba Partidu CNRT.
Atu realiza sira nia politika ne’e, iha tempo badak no sira sei halo enkontru iha Comite Central CPD-RDTL, ho responsabilidade maksimu Fretilin Movimentu bele kosideraba sira para fo liberdade ka obsaun ba militantes sira para hetan direitu hodi ba tuir votasaun iha elisaun geral. Gil Fernandes hato’o deklarasaun politiku ne’e liu husi ninian diskursu wanhira partisipa konsolidasaun Partido CNRT iha Ossu, Sub – Distritu Ossu Distritu Viqueque Sabadu (14/1)
Atu avansa objektivu refere iha semanaida ka rua ne’e, sira konvoka reniaun argada iada iha Comite Central CPD-RDTL , sira espera sei iha desizaun ida, mai husi responsabilidade masimu husi Fretilin Movimentu para fo liberdade ba militantes sira iha area Sub – Distritu Ossu. Membru CPD-RDTL hamutuk centru 10 resin “Hau garante katak, ita bele lao hamutuk. Nudar Gil Fernandes, hau bele vota ba CNRT. Iha ami nia organizasaun mos ami defini tiha onano iha nia kriteria atu ba partido. Tamba ami moris iha organizasaun ida nia laran ih ninian regras i ami tenki kumpri no ami labele hakat liu, ” hateten Gil.
Iha okazisaun ne’e, Gili mos lemvanta ba kamarada sira katak iha tempu liu ba, sira ho Presidenti Partido CNRT Xanana Gusmao perna koalia see elisaun presidensial agora maka kamarada Fransisco Guterres Lu – Olo la tama ba presidententi da republika ida ne’e la signifika, partido Fretilin lakon. Mesmu Partido Fretilin profiu maibe la konsege hetan votus maioria karik Partido CNRT maka manan ida ne’e mos la signifika Fretilin lakon.
Iha fatin ne’e, Roque Soares Batista alias Sai Lafila hateten ita tenki vota ba ita nian Maun Bo’ot Xanana Gusmao ne’eb agora lidera Partido CNRT. Tamba nia mak hare’e veteranus no antigos kombatentis no povu Timor tomak “Ne’e duni, lalika haluhan, elisaun geral mai ne’e, mai ita hotu hili CNRT. Ba maluk sira ne’ebe ohin lapartisipa iha konsolidasaun CNRT, hau husu ba maluk sira tenki fo hatene ba sira. Husu ba sira labele haluha hili Maun Bo’ot Xanana Gusmao,” hateten Sai Lafila.


Ekipa Tim Susesu Viqueque establese Klibur Juventude Rezisténsia hodi fo apoiu ba Lideransa Maximu Xanana Gusmão

Written by Pedro Delfim

Viqueque MLP-Ekipa Tim Susesu Partidu CNRT nian iha Distritu Viqueque agora dadaun estabelese tan Klibur Juventude Rezisténsia hodi fo apoiu ba lideransa Maximu Maun bo’ot Kay Rala Xanana Gusmão taéba tempu ona Juventude Rezisténsia sira atu bele hamutuk  hodi hametin unidade Nasional hodi dudu nafatin Maun bo’o ba oin.
Tuir Ekipa Tim Susesu Distritu Viqueque, Manuel Pinto hateten katak agora dadaun ami ekipa Tim susesu Distritu Viqueque estabelese tan Klibur Juventude Rezisténsia sira ne’ebé uluk luta hamutuk ho Maun Bo’ot Xanana maske iha partidu ketak-ketak maibe iha klibur ida ne’e halibur hotu juventude Rezisténsia sira hotu atu bele fo nafatin apoiu ba Maun Xanana. “Ami harii Klibur Juventude Rezisténsia ida ne’e atu halibur fali Juventude Rezisténsia ne’ebé uluk la’o hamotuk maibe to’o ohin loron ida-idak lao nian ne’e duni liu husi klibur ida ne’e bele halibur fali Juventude Rezisténsia sira hotu maske iha Partidu ketak-ketak maibe mai hamotuk hodi fo apoiu nafatin ba Maun Xanana”dehan Manuel Pinto hafoin halo enkontru ho ekipa Komisaun Fiskalizasaun Partidu CNRT Fransisco Guterres iha Viqueque.
Nain mos informa tan katak ekipa ida ne’e la’os atu halo servisu mesak deit maibe ekipa ida ne’e iha eestrtura Partidu CNRT nian iha Distritu Viqueque nian okos hodi suporta tan servisu estrtura Partidu CNRT nian laos ekipa ida ne’e atu hala nian servisu mesak .
Iha fatin hanesan Fransisco Guterres hanesan Komisaun Fiskalizasuan Politika Partidu CNRT nian hateten katak Klibur Juventude Rezisténsia ida ne’e inportante tebes hodi bele haforsa tan servisu estrutura partidu CNRT nian iha nivel baze inportante tenke hametin linha de konrdenasaun atu nune labele hamosu fali destendementu iha baze.
“Hau fo parabens ba klibur Juventude Rezisténsia ne’ebé hakarak hamahon a’an iha klibur ida ne’e hodi fo nafatin nian apoiu ba Maun bo’ot Xanana ida ne’e hatudu katak atu bele hametin fali unidade nasional entre Juventude Rezisténsia sira hotu”dehan Fransisco.
Iha fatin seluk hanesan Konseleiru Organizasaun Juventude Partidu OJP-CNRT,  Mito Gusmao hateten katak saida mak esturutura iha nivel baze halo ida ne’e Partidu sempre fo apoiu nafatin tamba klibur ida ne’e diak tebes bele halibur fali juventude Rezisténsia ne’e uluk hamutuk hodi hametin fali unidade nasional ba juventude rezisténsia sira hotu.

Selasa, 17 Januari 2012

Grigorio Saldanha: Hau hili antes ona Sr. Taur, Hau labele hakiduk Fali

Dili – Eis Koordenador Partidu Fretilin Distritu Dili Sr. Grigorio Saldanha wanhira lori lista apoiantes Taur Matan Ruak nian ba Tribunal Rekursu hateten katak “Hau hili antes ona Sr. Taur, hau labele hakiduk fali. Nia haktuir liu tan katak, hau momentu ne’e dehan ona ba kamarada Lu’olo, diak liu apoio deit ona maun Taur tamba sira ema rezistensia hotu labele hasoru malu iha leten, mais desizaun partidu nian hau respeita. Agora hau opta ona apoio Sr. Taur hau labele hakiduk fali ba kotuk.

Sr. Grigorio Saldanha Nudar Eis koordenador Partidu Fretilin Distritu Dili nian, nebe ses an depois de kongresu Partidu Fretilin nian datoluk iha Setembru tinan kotuk. Sr. Grgorio iha nia statementu ikus molok husik kargu Koordenador Partidu hateten katak, nia ses an tamba sente laiha kolaborasaun serbisu entre Nivel nasional no Distrital, at liu tan hadau malu serbisu para hatudu oin ba Sekretariu Geral hodi hetan pozisaun ba Governasaun tuir mai nian. Hahalok sira ne’e mak ikus mai resulta Grigorio Saldanha tenke husik Strutura Fretilin hodi sai militantes bai-bain.

Entertantu tuir informasaun nebe kolekta iha CCF Comoro hateten katak, Iha altura ida wainhira kompete ba Koordenador Distritu Dili entre Grigorio Saldanha no Arsenio Bano, Mari Alkatiri prefere Arsenio Bano atu sai Koordenador Distritu Dili, maibe tamba delegadu hili mak Grigorio entaun Mari komesa tensaun sae no komesa la inklui ona Grigorio iha konsolidasaun sira iha Distritu Dili nian. Konsolidadasaun hotu iha Dili organiza husi Arsenio laos Grigorio, so dala ida iha Atauro mak Lu’olo Telefone direitamente ba Grigorio hodi husu ba nia atu organiza iha Atauro.

Hahalok tristeza ikus nebe halo ba Grigorio mak fo kartaun observador atu tuir kongresu laos Delegadu tamba ne’e Grigorio lahetan oportunidade atu koalia no hato’o nia ideia durante loron dahuluk kongresu nian. Wanhira delegadu husi Distiritu Dili hato’o pretestu ba Meza, ho arogante Mari bolu deit Grigorio liu husi ekran TVTL hodi hateten nune’e “kamarada Grigorio Saldanha keta iha uma karik, favor ida hakat mai fatin kongresu Centru Convensaun Dili”. Hahalok ida ne’e hatudu oinsa mak Sekretariu Geral Partidu Fretilin trata Grigorio Saldanha ho kargu hanesan Koordenador Komite 12 de Novembro no Sobrevivente, Eis Membro Parlamentu Nasional no Koordenador Partidu Fretilin Distritu Dili.

Hahalok sira ne’e mak ikus mai resulta Grigoria Ses an husi Strutura Fretilin Distritu Dili nian hodi sai deit militantes baibain, tamba ne’e mak ho livremente apoio ba kandidatus presidente independente Taur Matan Ruak, no mos apoio ba Partidu nebe iha relasaun emosional ho nia pasadu. (JC)

Antonio Cardoso: Votus ba Fretilin iha tinan ne’e lahanesan ona uluk

Dili – Sr. Antonio Cardoso eis membro CCF Partidu Fretilin no aktual deputadu Parlamentu Nasional Partidu Fretilin nian afirma katak “iha eleisaun periode rua liu ba ho responsabilidade hanesan membro CCF bainhira vota iha eleisaun lori ema atus ba atus no rihun ba rihun hodi vota ba Fretilin, maibe agora hanesan militantes baibain nia sei lori votu ida hodi ba vota partidu Fretilin iha eleisaun Parlamentar 2012”. Antonio Cardoso haktuir lia hirak ne’e ba TP edisaun Tersa, 17 Janeiru 2012 iha Tribunal Rekursu wanhira lori lista apoiantes kandidatu Presidente Taur Matan Ruak nian ba registu iha Tribunal Rekursu.

Eis Membro CCF ho periode tinan 10 ne’e haktuir liu tan katak “Buat ida membro Comite Central da Fretilin no mos militantes baibain buat ida lahanesan”, afirma nia. Tamba ne’e ho livremente fo apoi ba kandidatu Taur Matan Ruak ba Presidente da Republika duke Apoio Lu-Olo. Hanesan ekipa susesu ba Taur Matan Ruak, nia konfesa katak, sei halo esforsu ho meius hotu-hotu atu oinsa konvense povo ho programa nebe kandidatu prepara.

Hahalok lideransa actual CCF nian nebe lidera husi Presidente Partidu Francisco Guterres Lu-Olo no Sekretariu Geral Mari Alkatiri la konsege akumula membro no militantes, tamba sentiment arogante lori militantes rihun ba rihun obrigadu tenke sai husi knua Fretilin hodi buka mahon ruma nebe bele fo mahon ba sira.

Hahalok arogante laos foin mak akontese, maibe desde hahu iha 1998 iha kongresu ida iha Sydney tama to’o Timor Leste husi 2002 to’o ohin loron. Fretilin oan sira nebe terus no mate, se hirus matan ba funu hodi naran Fretilin iha tempu hasoru invasaun obrigadu tenke husik partidu tamba sente laiha dignidade iha CCF, tamba ne’e sira barak nebe sai tenke buka mahon seluk hodi afirma sira nia pozisaun politika nudar kontribuisaun ida iha era ukun rasik an.

Nudar resultadu husi Lideransa LU-MAR nian, mosu grupu oin-oin hanesan, Mosu Partidu UNDERTIM nebe dirigi husi Eis CCF, Sr, Cornelio Gama L-7 no Reiskadalak, Mosu Grupu Renovador to’o Mudansa nebe ohin loron resulta Partidu Frente Mudansa, Grupu seluk ida mak hamutuk ho maun Xanana funda partidu CNRT, no ida seluk nebe resulta husi kongresu datoluk nian mak hanesan Sr. Antonio Cardoso (Klandestina no Aktual membro Depotadu Fretilin), Sr. Grigorio Saldanha (Koordenador Komite 12 de Novembro & Sobrevivente), Sr. Martinho (eis Chefe Suco Bidau & Prisioneiru Politiko) no sira seluk tan, obrigadu tenke sai ho sentimentu tristeza husik knua Fretilin ba hamutuk ho knua seluk hodi kontinua afirma sira nia pozisaun politika. (AC)

Veteranu sira Viqueque sei fó votu Maioria ba Xanana

Monday, 16 January 2012 17:01
Written by Pedro Delfim

Viqueque MLP-Veteranu sira  Viqueque promete katak Veteranu sira Distritu Viqueque sei fó votu Maioria ba Partidu CNRT tamba Xanana halo Funu hamutuk ho sira durante iha tempu difisil nian laran.
Tuir Veteranu sira ne’ebé la temi nian naran fó deit naran kódigu (Sai La Fila) hateten katak husu ba Veteranu  hotu iha Distriutu Viqueque atu vota ba CNRT hodi lori Maun bo’ot Kay Rala Xanana Gusmão hodi kaer ukun nafatin iha 2012 tamba durante iha Tempu difisil nian laran maun bo’ot Mak hamutuk ho ita iha Ailaran.
“Hau husu ba Veteranu tomak iha Timor Laran tomak liu-liu Viqueque fó apoiu nafatin ba Maun bo’ot Xanana hodi kaer nafatin ukun iha  2012 tamba Maun bo’ot mak hamutuk ho ita iha tempu Rezisténsia nian laran la’os ema seluk”dehan Veternu sira Sai La Fila iha Konsolidasaun Partidu CNRT iha Suku Ossu Desima ,Sub-Distritu Ossu, Distritu Viqueque , iha Sábadu (14/01) Veteranu sira ne’e mos infórma tan katak fó konfiansa nafatin ba Maun bo’ot Xanana atu bele kaer nafatin ukun hodi realiza saida mak  maun bo’ot trasa ona tamba laiha ema seluk nian hanoin hanesan Maun bo’ot úniku Maun Xanana mak bele hatene povu nian terus no susar tamba terus hamutuk ho povu.
Iha fatin hanesan Veteranu mos Júlio Guterres hateten katak maske iha hau nian fuan hau tau nafatin Fretilin maibe hau sei fó apoiu ba Maun bo’ot Xanana tamba figura, iha Timor Leste laiha ema ida hanesan Maun Xanana úniku Xanana mak bele rekoñese povu no Veteranu sira nian kolen.
“Iha hau nina fuan hau sei tau metin nafatin Fretilin maibe hau sei vota ba Xanana tamba figura partidu bele barak maibe tenke haree ba figura Xanana la’os ohin loron mak ita koñese maibe Xanana mak terus hamutuk ho povu”dehan nian.
Iha fatin seluk , hanesan Vise Prezidente CDN Maria Bisoi hateten katak husu ba Militante,simpatizante no Veteranu hotu iha Ossu atu lalika tauk tenke kaer metin Moto Partidu nian katak “Fiar An La’o ba Oin” hodi fó nafatin konfiansa ba Partidu CNRT atu kaer governu iha 2012.
“Husu ba Veteranu ho Militante iha Ossu atu lalika tauk ba ameasa ne’ebé partidu balun atu halo ne’e bosok ita kaer metin Moto Partidu CNRT nian katak “Fiar An La’o Ba Oin” hodi fó nafatin konfiansa ba Partidu CNRT atu kaer mesak ukun iha 2012”dehan Bisoi

Senin, 16 Januari 2012

Arsenio Bano: “CNRT La Fiar An La’o Ba Oin”, Militante CNRT; Arsenio Bano la Le Konstituisaun.

Tuir Jornal TP, Edisaun Kuarta Feira, 11 Janeiro 2012, Vice Presidente Partidu Fretilin, Sr. Arsenio Bano haten katak, Partidu CNRT la fiar an hodi la’o ba Oin, tamba hanesan Partidu nebe bo’ot maibe laiha kandidatura ba Presidente Republika. Tuir membru Parlamentu ida ne’e katak partidu bo’ot hakarak manan kadeira 45+1 iha, maibe laiha kandidatura ba Presidente. Iha parte ida Sr. Arsenio Bano hakarak atu rekonhese duni katak CNRT nudar partidu bo’ot ida iha Timor Leste agora, se kompara ho partidu Fretilin nebe nia rasik mak Vice Presidente no Portavos nia Sekretariu Geral Dr. Mari Alkatiri.

Hatan ba kestaun Deputadu CNRT iha Parlamentu Sr. Aderitu Hugo hateten katak, CNRT sei anunsia oficialmente depois de Presidente da Republika hasai Kalendariu eleisaun iha tempu oin mai. Ne’e atu hateten katak CNRT hatene saida mak nia tenke halo no ba se mak nia tenke Apoio.

Wainhira dada lia ho militante ida Sr. Amanu iha Sede partidu CNRT nian iha Bairos dos Grilos, Amanu Haktuir katak, Arsenio Bano maske depotadu mais nia rasik lahatene ou finzi lahatene konaba Konstituisaun nebe koalia konaba Kompentensia no knar Presidente da Republika nian. Tuir nia katak, CNRT laos nar-naran apoio deit kandidatu ida ou lakohi apresenta kandidatura, CNRT hatene oinsa tau an iha situasaun ida ne’e. Nia kaer ba Presidente partidu nian Hanoin katak, “ita laos serbisu atu hetan deit kadeira Presidente nian ida, maibe liu tan ida ne’e ita hakarak serbisu atu hetan Maoria Absoluta tuir ho meta P-45+ iha Eleisaun Legislativa, nia haktuir. (AC)

A Conferência Nacional do CNRT e deliberações*

Agio Pereira

O Partido CNRT promoveu uma discussão pública muito saudável sobre o papel do órgão unipessoal do Chefe de Estado de Timor-Leste, após a primeira Conferência Nacional do Partido. O conceito de Estado, do interesse do Estado, tornou-se um tópico de debate constante tanto nos corredores do Poder como nos meios de comunicação social. Alguns líderes políticos lançaram ideias de relevo sobre o apartidarismo ou o de ser candidato independente.

O conceito de independente, dizem, pode ser visto no facto de apresentarem a sua candidatura com cinco mil assinaturas e não com o carimbo do Partido. A Lei Eleitoral exige cinco mil assinaturas. Outros associam o facto de ter um candidato do partido à demonstração de confiança partidária. Duas questões tornam-se cruciais clarificar. Uma é “o que é o Estado”; a outra é “o que é o suprapartidarismo e a sua importância para a consolidação do Estado”.

Por conseguinte, no ar “pairam” dois conceitos importantes: o Estado e a soberania.
No seu trabalho seminal “Política”, Aristóteles concebe o Estado como o produto da natureza e que o indivíduo é apenas uma parte em relação ao todo. Uma das provas, diz Aristóteles, é que o indivíduo, quando isolado, só por si, não poderá alcançar a devida auto-suficiência.[1] A soberania, em termos simples, é o princípio de detenção do poder da decisão final sobre os interesses comuns, do Povo, e o interesse nacional, do Estado.

Um poder soberano, tal como articulado por Thomas Hobbs no seu trabalho, o clássico “ Levitam”, um poder exercido pelos representantes eleitos para o efeito. Antes de Hobbs, Jean Bodin também articulou a tese de soberania, mais precisamente a ‘soberania popular’, porque se deve discriminar os direitos e deveres entre os governantes e os governados. Bodin concebeu a política de soberania durante uma época em que a conjuntura das forças do feudalismo enfrentava grandes desafios, incluindo a anarquia.[2] Defender a soberania durante a Luta de Libertação Nacional em Timor-Leste, contra um regime fascista liderado por generais, também não foi fácil. E hoje, Timor-Leste tenta entender melhor o conceito de soberania. O processo da Luta, só por si, já é uma fonte rica que nos ajuda a entender e interiorizar a soberania. A Consulta Popular, de 30 de Agosto de 1999, foi um acto onde o nosso Povo soberanamente determinou o seu destino.

A Constituição da República Democrática de Timor-Leste (CRDTL) estabelece o perímetro para o exercício da soberania. O conceito de soberania é fundamental para o entendimento das relações internacionais, sobretudo no que toca ao conceito de ‘anarquia’ no plano da política internacional onde não existe nenhum poder acima do poder soberano de cada Estado. Para além disso, no âmbito da Constituição define-se também o princípio de separação de poderes.

Contudo, o mais importante é entender bem a separação de poderes entre os governantes e os governados. Este entendimento ajuda-nos a aclarar melhor a necessidade de um Chefe de Estado, que é verdadeiramente o representante de todos os governados, ter que ser suprapartidário.

No âmbito do Estado, para Hobbs, o ser humano necessita de constrangimentos políticos e estruturais porque, por natureza, é suficientemente insocial e, caso não exista um sistema e um governo para o controlar, a vivência estaria condenada a uma situação de “guerra de todos contra todos” (war of all against all).Uma teoria convergente com os pressupostos de Cesare Beccaria que articulou no seu trabalho, um clássico, ‘Crime e Punição’, que constitui a base da evolução do código penal do Estado, o instrumento de definição de crimes, o mais rigoroso e punitivo que o Estado possui para impor normas politicamente aceitáveis pela maioria e salvaguardar a lei e ordem social no Estado. Para o efeito, Cesare Beccaria proclamou importantes princípios, incluindo que o crime seja punido sem demora; que a punição seja transparente; que a pena seja proporcional ao crime cometido e que as leis para o efeito derivem de representantes devidamente eleitos. E assim, o Estado fica constituído, começando com a ‘Lei-Inan’ ou a Constituição, que Jacques Russeau articula como o Contrato Social, onde todos os cidadãos cedem determinados direitos ao Estado a fim de permitir que o Estado legitimamente faça uso do seu poder exclusivo de uso da força contra os cidadãos que violam a lei, salvaguardando o interesse da maioria. Lei é o que Jacques Rousseau sintetiza como o processo de “quando todo o povo estatui sobre todo o povo, só a si mesmo considera; e se forma então uma relação, é do objecto inteiro sob um ponto de vista ao objecto inteiro sob outro ponto de vista, sem nenhuma divisão do todo. Então, a matéria sobre a qual estatuímos passa a ser geral, como a vontade que estatui. A esse ato é o que eu chamo uma lei”.[3]

Libertar o Povo

O Congresso Nacional para a Reconstrução de Timor-Leste (Partido CNRT), adopta o moto ‘Libertada a Pátria, Libertemos o Povo.’ O significado profundo deste compromisso é a declaração de ‘guerra’ contra a pobreza, contra o subdesenvolvimento, má nutrição e obscurantismo.

No seu Segundo Congresso em 2011, o Partido CNRT analisou o seu primeiro Congresso, que foi feito com urgência porque as eleições já estavam à porta e o Partido criado havia pouco mais de um mês; mas tudo se fez, de acordo com as normas, para assegurar eficácia na campanha eleitoral. Da análise do seu primeiro Estatuto, o CNRT identificou a necessidade de actualizar as políticas do Partido para enfrentar os desafios do tempo, as eleições de 2012, bem como as complexidades inerentes ao desenvolvimento nacional e à educação quanto à evolução de um Estado soberano de direito democrático. A Unidade Nacional, a separação de poderes e o desenvolvimento dos pilares de soberania do Estado - Presidente da República, Parlamento Nacional, Governo e Tribunais[4], são parte das preocupações centrais da política do Partido no âmbito da edificação do Estado.

Uma das razões é o entendimento quanto à “separação orgânica de poderes, no desempenho das funções Estaduais”[5], prevista na Constituição, “em condições de paridade que marcam o seu relacionamento institucional”,[6]que ainda é parte de um processo em maturação. O entendimento cabal deste processo necessitará de uma constante reafirmação, clarificação e filtragem de vários conceitos relativos ao âmbito da consolidação do Estado e da soberania do país. Estas prioridades reflectiram imensamente as considerações da liderança do Partido CNRT. O desenvolvimento nacional também ganhou preponderância na análise, visto o actual Governo ter já conseguido que o Parlamento Nacional adoptasse o Plano Estratégico de Desenvolvimento (PED) transformando, assim, o PED num instrumento nacional que viabiliza o próprio desenvolvimento.

A Conferência Nacional do CNRT, sendo um órgão de deliberação entre dois congressos, analisou os processos de envergadura nacional. A conjuntura política actual exige que a capacitação do Presidente da República seja uma consideração de relevo. Todos os órgãos de soberania do Estado têm as suas funções consagradas na Constituição da República Democrática de Timor-Leste e, no entender do Partido CNRT, tais funções devem ser bem articuladas e gradualmente instituídas, a fim de garantir o eficaz funcionamento dos órgãos de soberania, sobretudo para assegurar, com a devida capacidade, a soberania do país e o seu desenvolvimento. Por isso mesmo, a Conferência Nacional optou por não ter um candidato do Partido para as eleições presidenciais e concentrou-se nos critérios mais apropriados e decisivos quanto ao apoio aos candidatos, com base na coerência de princípios.

O princípio de suprapartidarismo

Um dos princípios reafirmados foi que o Presidente da República deve ser, acima de tudo, um órgão suprapartidário. Porquê? - Para além de outras razões, o suprapartidarismo reforça as responsabilidades constitucionais atribuídas ao Presidente da República. O Presidente da República é o Chefe de Estado. É o “Símbolo e garante da independência nacional, da unidade do Estado e do regular funcionamento das instituições democráticas”, tal como articulado no Artigo 75º da CRDTL. Para além destes atributos, as responsabilidades do Chefe de Estado da RDTL também estão reflectidas no artigo 6º, ‘Objectivos do Estado’, nomeadamente o da defesa e garantia da soberania do país. Cabendo ao Chefe de Estado, o dever primordial de supervisionar todos os processos nacionais pertinentes à viabilização dos objectivos do Estado, tais deveres devem constituir as suas maiores preocupações. Isto significa que todos os processos de governação, incluindo legislação e capacitação institucional pertinentes à transformação destes objectivos em realidade e em benefício do bem-estar do Povo e do Estado, devem ser uma constante em todas as actuações políticas do Chefe de Estado. Por isso mesmo e, porque se está atravessar um processo de edificação do Estado ainda com menos de uma década de existência, é princípio de não permitir que outros condicionalismos, incluindo pressões partidárias, diminuam ou minimizem a sua capacidade de dar resposta cabal às responsabilidades pertinentes de dever de servir o país enquanto Chefe de Estado, torna-se fundamental. Tais exigências visam também dar garantias que, pelo menos, nos próximos dez a vinte anos de governação sejam asseguradas todas as condições necessárias para que a implementação do PED tenha garantias de máximo sucesso.

Porque todos os Partidos Políticos têm o dever de viabilizar esta exigência da edificação e desenvolvimento do Estado, o Partido CNRT assumiu cabalmente esta sua responsabilidade quando reafirma o princípio de suprapartidarismo. E, na operacionalização deste princípio, adoptando critérios coerentes que permitam influenciar este processo. Uma vez clarificado que o Partido CNRT não deve, pelas razões citadas, submeter ao Povo um candidato seu para as eleições Presidenciais deste ano, durante o debate para filtrar os conceitos, o Partido deparou-se com o desafio de, primeiro, se deve ou não escolher um candidato independente de Partidos Políticos e declarar este apoio publicamente. Segundo, quais são os critérios orientadores para os seus militantes no acto de voto.

O suprapartidarismo não é apenas um princípio determinante na edificação do Estado. É um princípio já com uma história ensanguentada na Luta pela Libertação Nacional; e com relevância precisamente na viabilização da democracia e do Estado. A história da Luta e da edificação do Estado para que este garanta a soberania do país sofreu avanços e recuos, enfrentou perigos de magnitude sem precedência. Começando com o ensaio de um Estado sem órgãos de soberania estáveis e viáveis, num sistema de partido único, concentrando todo o Poder num Comité Central, incluindo o comando das Forças Armadas, passando por aprisionamento e mortes, filtragem ideológica e destruição quase total das capacidades de resistir para vencer, o princípio de suprapartidarismo ganhou um valor filosófico vital no processo da Luta de Libertação Nacional. O Comando da Luta deve ser inequivocamente e permanentemente suprapartidário para servir e mobilizar o todo. A garantia de um Comando da Luta Suprapartidário eficiente e eficaz situa-se em outro princípio também de igual importância: que o Comando da Luta, sendo religiosamente suprapartidário, nunca deve ser partidário ou anti-partidos.

Em suma, o princípio fundamental de suprapartidarismo foi o princípio mais determinante e orientador que permitiu que, não obstante dificuldades sobre-humanas, o nosso Povo, sempre em sintonia com o seu Comando da Luta, conseguisse a libertação total e incondicional da Pátria.

Critérios orientadores

Uma vez bem entendida a importância do suprapartidarismo e, sobretudo, a sua contínua relevância na consolidação da independência nacional, a Conferência Nacional do Partido CNRT procedeu com a deliberação. Como já era de esperar, quando se debate os critérios políticos mais apropriados, os quadros e militantes do Partido CNRT não conseguiram libertar-se dos critérios patrióticos. Um dos quadros resumiu de uma forma excelente:
“Candidato ida nebé ita nia Partido apoia tenki iha critério ida ne’e: nia hahú funu (da libertação), hatutan funu, hakotu funu”

Por outras palavras, para além de ser independente, prefere-se um candidato que sempre demonstrou total abnegação para se dedicar à Luta durante os 24 anos de sofrimento do nosso Povo. O debate na Conferência Nacional do Partido CNRT foi muito saudável, enriquecido com ideias vibrantes, coligando o passado com o presente, quebrando barreiras de entendimento e avançando com o processo de consolidação da independência nacional.

O Presidente do Partido, Kay Rala Xanana Gusmão, reflectiu:

Partido nia hanoin moris ona iha imi nia ulun...sadik ita, kadi ita nia kakutak, halo metin liu-tan... hanoin, discuti, muda, tenki muda...ita deit maka bele

Os princípios do partido estão a crescer nas vossas mentes...instiguemos debates, afinemos o nosso pensar, consolidemos cada vez mais. Temos que mudar, a mudança é imprescindível.
E só o Partido CNRT o pode fazer, concluiu.

O Presidente do Partido continuou, reafirmando o dever dos quadros e militantes do Partido CNRT de entenderem bem a nossa Constituição, o Estado, os sistemas e o mundo, porque o CNRT só será realmente o Partido do futuro se os seus quadros e militantes estiverem bem preparados, com conhecimentos sobre estas matérias. E, nesta conjuntura de desenvolvimento do Estado, é primordial que o Partido CNRT esteja apto e assuma a responsabilidade de viabilizar o desenvolvimento nacional.

Por isso, o Partido CNRT deve concentrar-se no Parlamento e no Governo.
Um dos pontos realçados pelo Presidente do Partido CNRT para orientar o debate foi a questão de conjuntura. Deve-se entender bem a conjuntura em que o processo de edificação do Estado se encontra. Assim, não só o conceito de edificação do Estado da RDTL deve ser bem entendido mas também a conjuntura em que se insere cada fase da sua evolução. São, ao fim e ao cabo, também princípios orientadores da Luta de Libertação Nacional de Timor-Leste. Kay Rala Xanana Gusmão articulou bem estes princípios durante a Guerra. A dialéctica da conjuntura e o princípio do conceito permitiram entender bem, a cada passo, como dirigir a Luta. O inimigo fracassado, por exemplo, não se deveu a um conceito de Luta bem alinhavado que permitisse tal vitória da guerrilha. Para sustentar a sobrevivência e o poder de iniciativa política da guerrilha em cada conjuntura na dialéctica da Luta, teve de se conceber, escrever, articular e ensinar bem estes conceitos para os quadros entenderem, interiorizarem, praticarem e ensinarem. Neste sentido, os quadros e militantes do partido devem interiorizar o dever de serem insaciáveis em aprender e incansáveis em ensinar.

Entender bem a conjuntura da edificação do Estado da RDTL, nesta fase de desenvolvimento nacional, implica também compreender as fragilidades nacionais. A questão da mentalidade, a questão do relacionamento da PNTL com as F-FDTL e a questão do relacionamento das F-FDTL com os Veteranos em geral; a questão do relacionamento da Igreja com o Estado; as questões geopolíticas e geoestratégicas que confrontam o Estado; a questão do desenvolvimento nacional, da preservação de valores culturais no âmbito do desenvolvimento; a qualidade da Educação e o sistema de ensino. Importa também entender com clareza os direitos humanos e o seu impacto na estabilidade nacional e emprego. Todos estes factores determinam as políticas que merecem maior ênfase em cada fase conjuntural do desenvolvimento do país. A dialéctica do processo que exige a concentração nas fraquezas e não dormir à sombra dos louros, não deve ser subestimado. Entender as razões subjacentes ao processo das fraquezas, entender claramente os factores que impediram ou inviabilizaram o sucesso dos passos estratégicos de desenvolvimento, que não permitiram adoptar medidas mais adequadas ao avanço do processo de desenvolvimento nacional, é primordial para todos os quadros e militantes do Partido CNRT.

Por todas estas razões, tomar a decisão de não submeter um candidato do Partido para o Povo escolher para Presidente da República é compreender a dialéctica da conjuntura e entender o princípio do conceito; é entender que o conceito de Presidente da República e todas as suas funções constitucionais, sobretudo nesta fase de evolução do Estado, resulta na aceitação do princípio de suprapartidarismo. Não é meramente uma decisão para facilitar ou satisfazer certas forças políticas ou personalidades. Porque caso contrário, não há liderança ou, se há, é apenas uma liderança superficial, inútil à edificação do Estado e à consolidação da independência nacional. Tomar a decisão de não haver coligação pré-eleitoral também é entender bem a dialéctica da conjuntura e o conceito de coligação. E o conceito é melhor entendido após experiências concretas, incluindo as derrotas e as dificuldades. Após cinco anos de aliança governamental, o conceito de coligação não pode ser meramente a co-existência partidária “para estarmos todos no governo”. É preciso incutir uma dinâmica de profundo empenho no dever nacional de servir para justificar e viabilizar uma aliança ou coligação político-partidária eficiente e produtiva.

Acima de tudo, é preciso ter um instrumento central que se justifique. Este instrumento já existe. Não existia. O Partido CNRT compromete-se absolutamente com a implementação do Plano Estratégico de Desenvolvimento nacional. E todos os planos faseados adoptados pelo Partido CNRT para ser executado pelo governo até e para além de 2012, são concebidos no âmbito da dialéctica da conjuntura e o princípio do conceito. Durante a Guerra de Libertação Nacional, o PED seria equiparado, até certo ponto, aos trabalhos seminais do Comandante Kay Rala Xanana Gusmão: ‘Pátria e Revolução’ e ‘Guerra, Temática Fundamental do Nosso Tempo’. Dois instrumentos fundamentais que o Comandante Xanana Gusmão escreveu durante a Guerra e que orientou o processo, permitindo-nos alcançar a libertação nacional. É o que um quadro do Partido CNRT expressou na Conferencia Nacional: “hatutan funu to hakotu funu”. O que resta acrescentar é que ‘funu’ já acabou, mas as esperanças do Povo quanto a uma vida condigna, ao acesso à segurança social e uma geração futura preparada para ‘hatutan’ o desenvolvimento nacional agora em curso impõe aos líderes de hoje uma disciplina salutar na forma como definem as prioridades e de como intervêm na vida política da Nação.

Xanana Gusmão é o líder inequivocamente reconhecido que deu o sopro da vida à nossa Luta de Libertação Nacional após a derrota das Bases de Apoio, com visão e coragem suficientes para estruturar o pensamento e as acções dos Quadros da Luta e do Comando, de modo a viabilizar a continuidade do processo de libertação nacional. A sua sabedoria e coragem permitiram-nos alcançar a vitória final contra os inimigos da ocupação. Hoje, Xanana Gusmão continua a aplicar o seu saber, fazendo uso da sua inteligência e moral política, orientando a Nação e o Estado para a consolidação do desenvolvimento da Pátria. O Partido CNRT é a sua Força, análoga a uma nova FALINTIL do Estado já independente e soberano, mas ainda com a responsabilidade sagrada de consolidação da independência através do reforço da capacidade do Estado para este poder assegurar a soberania do país. Neste sentido, Xanana Gusmão tem-se esforçado e, já conseguiu, incutir no Partido CNRT o conceito do dever de trabalhar para garantir a viabilização da governação do Estado, contra a ambição de açambarcamento do Poder. Leme importante no contexto de existir para servir o Povo.

Em última analise, Xanana Gusmão orienta-se pela prontidão de produzir justiça para o seu Povo. Um Povo que, embora sempre beneficiou de muito pouco para sobreviver, nunca oscilou no seu dever de dar tudo o que tinha de melhor para libertar a Pátria. Para Jacques Rousseau a lei providencia fórmulas de justiça; para Aristóteles, a justiça é o que une os seres humanos dentro de um Estado e, a administração da justiça, é a administração do que é justo, é o princípio da ordem na sociedade política. Para Aristóteles, todo o ser humano nasce com inteligência e com qualidades morais; mas nem todos fazem uso da sua inteligência para promover o bem. A história da humanidade tem dado provas de sobra que dão toda a razão a Aristóteles. E a história de Timor-Leste também. Por isso mesmo Kay Rala Xanana Gusmão continua a ser um factor determinante para o desenvolvimento do Estado. Por isso mesmo também, os seus pensamentos estratégicos nem sempre são entendidos. Também porque pensar é a actividade mais cansativa que a natureza exige do ser humano. O que é imprescindível hoje para Timor-Leste é que os seus cidadãos e políticos saibam fazer uso da sua inteligência e qualidades morais para assegurar que a soberania popular seja garantida. E esta garantia será o resultado do sucesso na evolução do Estado de direito democrático e do desenvolvimento nacional; com benefícios reais para o Povo. É para esta justiça que Xanana Gusmão investe as suas energias, os seus sacrifícios e todo o seu saber.

Na conjuntura actual, a subordinação política ao Estado exige a defesa do conceito de suprapartidarismo do Chefe de Estado. Apostar no entendimento cabal deste conceito torna-se, pois, uma obrigação nacional. O sucesso desta aposta, inevitavelmente permitirá que o nosso Povo alcance um patamar onde as condições e percepções políticas já evoluíram até uma fase na qual a consciência de Estado amadureceu. Uma nova conjuntura. Novas exigências. Novos conceitos. E novas políticas adaptadas à nova realidade. Talvez, então, reflectindo as palavras do Presidente do Partido CNRT, Kay Rala Xanana Gusmão, o entendimento quanto a candidatos de um partido para assumir o cargo de Chefe de Estado, possa ser visto sob uma nova perspectiva.

Díli, 12 de Janeiro 2012

*Exclusivo ao Forum Haksesuk!

[1] Aristotle, Politics, Dover Publications, Inc., Mineola, New York, USA 2000
[2] Wm. A. Dunning, ‘Jean Bodin on Sovereignty’, Political Science Quarterly, Vol. 11, No. 1 (Mar., 1986), pp. 82-104
[3] J Rousseau, “Do Contrato Social”, Ridendo Castiga Mores www.cfh.ufsc.br/~wfil/contrato.social.pdf, p.53
[4] Artigo 67º da Constituição da República
[5] Constituição Anotada da República Democrática de Timor-Leste, 2011,p.239
[6] Idem
 

Minggu, 15 Januari 2012

Militante ASDT Atus Walu 800 Afilia Ba Partidu CNRT Iha Konsolidasaun Hera

Written by Paulo Pinto
 
Dili- MLP (14 Janeiro 2012) Partidu Congresso Nacional  Reconstrução de Timor Leste (CNRT) konsolida nia Programa iha Aldeia Moris Foun Suku Hera Sub-Distrito Krsito Rei Distrito Dili.
Iha  konsolidasaun ida ne’e hetan partisipasaun masimu hosi militantes no simpatizante Partidu CNRT no populasaun iha areia refere.
Tuir chefe  Suku Hera Simão Pedro hateten katak núdar lider komunitário no independente nia simu Partidu ne’ebé deit atu mai habelar nia programa tamba ohin loron ita Moris iha demokrásia nia laran. “Hau núdar chefe suku hanesan lider komunitário, laiha Partidu ida  maibe partidu sedeit maka atu mai habelar no konsolida nia programa hau simu ho liman rua” Tenik Simao Pedro núdar chefe Suku Hera.
Suku Hera ne’ebé kompostu hosi Aldeia (6), maioria iha aldeia refere ho nia ema hosi Partidu CNRT.  aldeia Moris foun ne’ebé hanesan knua Partidu ASDT. Prezensa Partidu CNRT iha Aldeia refere halo militantes area refere sente kontenti no entusiasmo hodi simu kuadros política nasional
informasaun ne’ebé Media Libertasaun Povu hetan  konaba militante Partidu ASDT ne’ebé  afilia mai Partidu CNRT hamutuk Atus walu (800) ne’ebé komposto hosi Aldeia rua maka hanesan Aldeia Moris Foun no Aldeia Sukaer Laran.
Atu hasoru festa demokrásia ne’ebé atu hasoru iha tinan ida ne’e melitante refere hakarak  fo nia apoiu ba Maun boot Kay Rala Xanana Gusmão tamba núdar lider rezistensia boot ida ba rai ida ne’e  no Aman ba dezenvolvimento.
Tuir deklarasaun hosi Adriano Mendoca núdar militante hosi Partidu ASDT hateten katak nia mai iha CNRT tamba Xanana maka sei rona sira nia Susar no terus  tamba ne’e maka hau mai afilia ba CNRT
“ Hau hosi Partidu ASDT mai iha CNRT tamba hau nia fiar no konfiansa ba Maun boot Xanana tamba nia maka sei rona ami hakilar hosi terus no susar nia laran, fiar katak uluk hamutuk ho ita iha tempo ne’ebé defisil ne’e maka ohin loron ita liberta tiha ona ita nia rain, agora hamutuk ho ita atu liberta tan ita hosi kiak no mukit” dehan Adriano
Nia mos hateten tan katak nia afiliasaun mai iha CNRT  la fo impakto ba nia tamba Aman maka hahu oan maka hakotu funu ne’e, ne’ebé nia mai hosi ASDT mai iha CNRT la iha problema ida ba Partidu ASDT.
Tuir Presidente Conselho Diresaun Nasional Partidu CNRT Francisco Kalbuadi Lay hateten katak ho Partidu CNRT ita Fiar an Lao ba Oin tamba  Partidu CNRT Maka Povu no Povu maka CNRT, ho Maun boot Xanana sei la’o ba oin.
“ Hau haksolok tebes-tebes no hakuak boot ba militante sira hotu ho Partidu CNRT nia naran mai ita servisu hamutuk hodi fiar ba malu no  kaer liman ba malu lori Partidu ne’e la’o ba oin” Dehan  Kalbuadi.

Grupo CPD-RDTL Fo Fiar Ba P-CNRT Atu Manan Maioria Iha Eleisaun

Written by Domingos da Silva
 
Ossú MLP, Grupo CPD-RDTL Ossu fo fiar no apoiu tomak ba Partidu Kongresu Nasional Rekonstruksaun Timor Leste-CNRT atu mana maioria iha eleisaun jeral mai.
Tuir Kordenador CPD-RDTL Sub-distritu Ossu Gil dos Santos hateten Grupo CPD-RDTL fo fiar tomak ba P-CNRT atu manan maioria iha eleisaun mai, tanba Grupo CPD-RDTL fo fiar tomak ba P-CNRT atu ukun mesak.
“Hau fiar P-CNRT sei manan iha eleisaun, tanba Grupo CPD-RDTL iha relasaun diak ho P-CNRT” Komenta Gil,Sabadu 14 janeiru iha Sub-distritu Ossu, Distritu Viqueque. Iha fatin hanesan Vice Sekretariu Jeral P-CNRT, Jose da Silva (Folaran) apresia tebes ho Grupo CPD-RDTL ne’ebe fo apoiu tomak ba P-CNRT atu manan maioria iha eleisaun mai.
“Hau fiar Grupo CPD-RDTL sei fo apoiu tomak ba P-CNRT atu kaer ukun mesak iha 2012-2017” dehan Folara.
Nia hatutan katak P-CNRT hakarak halibur grupo organizasaun hot-hotu atu lao hamutuk hodi Dezenvolve Nasaun ida ne’e iha Futuru

Kamis, 12 Januari 2012

CNRT Garante “Futuru NAROMAN Ba Labarik Mukit Sira”

Radio Libertasaun- Tersa, 11 Janeiru 2012
Jornalista Manuel X.

Partido CNRT preve ona programa ba juventude ho labarik bainhira hetan fiar hosi povo atu kaer governo iha 2012-2017. Lia fuan hirak ne hasai hosi Presidente CNRT Xanana Gusmão iha Centro Convencao de Dili (CCD) iha loron Domingo (8/1) foin dadaun ne.

Persidente partido CNRT ne afirma katak, hosi sensus 2010 hatudo katak populasaun jovem barak tebes, tanba ne mak governu se se deit preciza prepara metas hodi hare labarik ho jovem sira nia future. “CNRT iha programa konkreto hodi fo edukasaun, kapasitasaun hodi prepara labarik ho jovem sira ba aban bainrua. Ita lakohi ita nia oan sira ho future gerasaun kruza liman hodi tur iha dalan ninin la halo buat ida” tenik Xanana Gusmão.

Iha sessaun ba programa do governo 2012-2017 durante Konferensia Nasional CNRT nian, Komissaun B nebe elabora assunto né hatudu momos programas nebe abranze hosi edukasaun infantile to prepara jovem sira ba kampo de trabalho. Maske programa ne detalhado ba jovem ho labarik né maibe komissaun B lakohi divulga sai, tanba sira sei elabora liu tan no so sei fo sai iha eleisaun kampanha 2012.

Timor Leste Konstituisaun RDTL artigu 18 koalia konaba direitu labarik. Artigo né hatete katak Estado tenki garante katak labarik sira bele hetan mos direito ida atu bele dezenvolve sira ba future. Nune mos, Estadu Timor leste rasik ratifika ona konvensaun internasional, kona ba direitu labarik lubuk ida iha nasaun né, maski ita hare labarik barak seidauk goza sira nia direitu loloos no futuru ba sira nakukun hela.

Kestaun maka labarik barak esforsadu sai hosi uma atu bele ba buka moris iha dalan ninin hodi ajuda sira nia inan-aman, make Timor Leste rasik ratifika ona Konvensaun internasional konaba protessaun ba labarik.

Ministra Solidaridade Sosial (MSS) Maria Domingas Alves (Mikato) hateten bebeik ona katak, Governu sei esforsu hodi fo protesaun ba labarik sira ne’ebe iha risku violensia ka labarik sira nebé vulneravel liu.

Tuir Sekretario Geral CNRT, Dionisio Babo, ekipa teknika ba elaborasaun programa governo diskuti konaba ba assunto labarik ho jovem nian no halo peskiza hodi bele hetan tan informasaun konaba design programa labarik nian, maibe rezultado ka plataforma ba sector ida né sei fó-sai hamutuk ho programa governu antes da eleisaun geral 2012.

“Tanba né hanesan ona parte hosi CNRT nia komitmentu atu hasai povo hosi kiak no mukit no lori paz, estabilidade, demokrasia, unidade nasional no dezenvolvimento ba ita nia rain” hatete Dionisio Babo foin dadauk né. (pad)
 

Dionisio Babo; CNRT Sei Apoiu Kandidatu Independente

CJITL - Domingu, 8 husi Janeiru 2012

KonferensiaNasional partidu Conselhu Nasional Rekonstrusaun de Timor – CNRT ne'ebe halo durante loron rua iha Dili (7-8/1) konsege remata ho diak no eskolha tiha ona fo apoiu ba kandidatu independente ba eleisaun Prezidensial nian iha Marcu.

Dionisio Babo, Sekretario Jeral ba jornalista hafoin konferensia loron rua ne'e konfirma katak CNRT sei fo fiar ba kandidatu independente hodi nune'e bele garante unidade no hakuak povu tomak.

"CNRT sei fo apoiu ba kandidatu independente, no antes ne'e la involve iha partidu ruma, atu nune'e bele hakoa'k povu" Babo reafirma.

Maske nune'e tuir Babo, desizaun se mak sei hetan konfiansa partidu nian seidauk bele anunsia tamba prezidente atual rasik seidauk deklara loron eleisaun nian.

Oras ne'e dadaun Timor Leste iha ona kandidatu independente na'in rua hanesan Taur Matan Ruak, Eis Komandante Falintil Forsa Defeza Timor Leste F-FDTL no mos Rogerio Tiago Lobato, Membru Ativu Commite Central Fretilin - CCF.

Konferensia ne'ebe hala'o iha Centru Convensaun Dili – CCD ne'e hetan partisipasaun husi militantes hamutuk na'in 496 husi distritu 13 iha Timor laran tomak.

Xanana Gusmao, Prezidente CNRT iha loron ikus kongresu nian husu ba dirijente partidu tomak atu servisu makas hodi garante votus maioria iha eleisaun jeral no husu atu hametin dame no hado'ok violensia iha atinji objektivu ne'e.

Konferensia ne'e rasik halo diskusaun ba programas partidu ba tinan lima nian inklui mos planu estratejika atu manan iha eleisaun jeral ne'ebe atu mai dadaun. (Amandio Magno/CJITL)

ESPERIENSIA KOLIGASAUN CNRT HO PARTIDU SELUK; HANESAN TANE MANU TOLUN DUKE DUDU DEZENVOLVIMENTU

Tuir dinamika diskusaun ba asuntu Probabilidade Koligasaun hetan diskusaun makas kuase oras rua resin. Dala uluk Komisaun D nebe trata asuntu Probabilidade Koligasaun apresenta kriteria oinsa halo koligasaun, ikus mai diskusaun sai manas tamba, balun foka kriteria, barak liu esperesa sira nia sentimentu konaba desvantazen husi esperiensia koligasaun durante tinan 5 iha AMP.

Kuase partisipantes sira husi Distritu espresa sira nia sentimentu triste nebe sira rasik hasoru iha base katak, laos membro partidu husi Ministeriu A, nia labele asesu buat nebe governo iha, ho liafuan seluk koligasaun ne’e resulta deit sentimentu tristeza ba ami nudar kuadru iha partidu, tamba ita hola parte ba koligasaun mais realidade fo benefisiu fali ba partidu seluk atu aproveita deit koligasaun ho CNRT hodi habo’ot an.

Tuir konferensista ida husi Distritu Baucau hateten katak, Dezenvolvimentu lao duni iha periode AMP nian, maibe dezenvolvimentu ida nebe ita bele dehan katak lao neneik tebes tamba interese partidu idak-idak nian iha koligasaun makas liu duke visaun nebe ita hakarak ba Dezenvolvimentu Nasional. 

Hafoin intervensaun sira husi konferensista sira, presidente do Partidu Kayrala Xanana Gusmao halo resumu no apresenta ba konferensista sira atu aprova kriteria ba koligasaun nian. Kriteria importante liu mak so resultadu eleisoens mak sei determina se partidu sei opta ka la opta koligasaun no se hakarak tama koligasaun ho CNRT tenke simu PEDN no tuir programa partidu CNRT nian.

Ikus mai konferensista ho antusiasmo makas hato’o sira nia basa liman, hodi kontinua serbisu ba partidu hodi hetan targetu P-45+ nebe sai hanesan meta partidu nian hodi hases an tiha probabilidade ba koligasaun ne’e. (JC)

TV one Sei Fo Sai Pakote Espesial Primeiru Konferensia Nasional CNRT Nia

Thursday, 12 January 2012 15:07

Written by Domingos da Silva


DILI MLP, TV one sei fo sai pakote especial Primeiru Konferensia Nasional Partidu Kongresu Nasional Rekontruksaun Timor Leste-CNRT nian durante oras rua nia laran.
Publikasaun ne’e sei fo sai iha loron domingu 15 Janeuro 2012, oras 17:00-19:00 WIB (19:00-21:00 OTL) nian, tanba ne’e husu ba Kuadrus Politiku, Militante no simpatizante Partidu CNRT nian atu Akompania Pakote Espesial ne’e.
Iha pakote especial ne’e mos sei fo sai Intervista Exlusivu TV one ho Prezidente Partidu CNRT Kay Rala Xanana Gusmaõ.